ස්වාමීන් වහන්ස, වර්තමාන තරුණ පරපුර නොමගට යොමු වී ඇති බව බොහෝ අය පවසනවා. මේ ගැන පැහැදිලි කරමින් සාකච්ඡාව ආරම්භ කරමු. "දැන් ඉන්න තරුණ පරපුර හොඳ නැහැ” කියලා ප්‍රතිකේෂ්ප කරන්න සමාජයේ බහුතරයක් පුරුදු වී සිටිනවා. අද අපට ඇහිල තියෙනවා. ඇතැම් වැඩිහිටියෝ කියනවා "මගෙ දෑහට පෙන්නන්න බැරි කෙල්ලක්, මගෙ දෑහට පෙන්නන්න බැරි කොල්ලෙක්" කියලා හංවඩු ගහනවා. ඒත් මට එක දෙයක් පැහැදිලි ව කියන්න පුළුවන්. ඒ තමයි, අද ඉන්න වැඩිහිටියන්ගේ තරුණ කාලයට වැඩිය, අද ඉන්න තරුණ පරපුර හොඳයි කියන එක. අද අපට පෙනෙනවා ඇතැම් තරුණයන් විවිධ මෝස්තරවලට කොන්ඩේ කපාගෙන, ඩයි කරගෙන, රැවුල් වවාගෙන, කරාබු දාගෙන කලාභවනක් වගේ ඉන්නේ. ඒත් ඒ අයගේ ජංගම දුරකතනය අරගෙන බැලුවොත් බුදුන්වහන්සේ ගේ පිංතුරයක් ඉදිරියෙන් ම තියෙන්නේ. ඔවුන් දුරකතන ඇමතුමක් අවසන් කරන්නේ, මිතුරකුගෙන් සමුගෙන යන්නේ "බුදු සරණයි" කියලා. මෙවැනි ගුණාංග තවමත් ඔවුන් අතර තියෙනවා. එහෙම නම්, අද අප කළ යුතු වන්නේ තරුණයන් සතු මේ ගුණාංගවලට පණ දීලා, වැටිල ඉන්න මේ ලිං කටෙන් උඩට ඇදල ගන්නවද? නැති නම් හොඳ නැහැ කියලා ප්‍රතික්‍ෂේප කරලා, පයින් ගහලා, වළට දානවද කියලා හිතන එක...

  මළගෙදරක දී මරණය පිළිබඳව අවබෝධයෙන් තොර වූවන් පෙරළි පෙරළී වැළපෙමින් හඬයි. මරණය පිළිබඳව දැනුම තිබෙන පුද්ගලයා මැරුණ පුද්ගලයා සමග ගැටීමට නොයයි. කවුරු හෝ පුද්ගලයකු විසින් තමන්ගේ සමීපතමයකු මරණයට පත්කරනු ලැබුව හොත් දැනුමක් සහිත පුද්ගලයා භෞතික ද නොගැටී ඔහු ඒ සඳහා නීතිය තුළ ක්‍රියාත්මක වෙයි.  දැනුමක් සහිත බුද්ධිමත් පුද්ගලයන් ප්‍රශ්නයක් තුළ දී හැසිරෙන ආකාරයත්, දැනුම බුද්ධිය අඩු පුද්ගලයන් ප්‍රශ්නයකදී හැසිරෙන ආකාරයත් වෙනස් ස්වරූපයක් ගනී. පුද්ගලික බස් රථයක්, තවත් වාහනයක් සමග ගැටුන අවස්ථාවකදී මෙම තත්වය හොඳින් අවබෝධ කරගත හැකියි. දැනුවත් මිනිසුන් හැසිරෙන ආකාරයත්, නොදැනුවත් මිනිසුන් හැසිරෙන ආකාරයත් අතර වෙනස පවතින ඔවුන්ගේ හැසිරීම් රටාව තුළ දැකිය හැකියි. එනිසා ම ගිහියන් වන ඔබ සැම විටම සැම අවස්ථාවකදීම අලුත් දැනුමක්, අලුත් බුද්ධියක් අවබෝධයක් වර්ධනය කර ගැනීම සඳහා ඇප කැප විය යුතුයි. ඉස්සර මිනිසුන් එම දැනුම වර්ධනය කරගැනීම සඳහා හොඳ බණ දහම් අසනු ලැබුවා. වර්තමාන සමාජය  තුළ බණ දහම් ඇසීමට අමතර ව අන්තර්ජාල පහසුකම් පුවත්පත්,  හොඳ පොත පත පරිශීලනය කිරීමෙන් ද, දැනුම වර්ධනය කරගත හැකියි. ස්වාමීන්...

  ගිහි ජීවිත ගත කරන ඔබ සාර්ථක ගිහියකු විමට නම්, බුදුරජාණන් වහන්සේගේ දහමට අනුව ඔබ පළමුවෙන් ම බහුශ්‍රැත විය යුතුයි. 'බහු සතුංච" යන වචනයෙන් බුදුරජාණන්වහන්සේ අවධාරණය කරනු ලැබුයේ. බහුශ්‍රැතවීම පිළිබඳව යි. බහුශ්‍රැතවීම යනු බොහෝ ඇසූ පිරූ තැන් ඇති බවයි. ඔබ සාර්ථක ගිහියකු වීමට නම්, ඔබට අවශ්‍ය දැනුම සහ  අවබෝධය ප්‍රාමාණික වශයෙන් ඔබ වැඩිකර ගත යුතුයි. දැනුම සහ අවබෝධය තමාගේ ජීවිතය තුළ ප්‍රාමාණිකව වර්ධනය කර නොගත හොත් ඔහු අසාර්ථක ගිහියකු වෙයි. ගිහියන් වන ඔබට විශාල ලෞකික විෂයයන් පරාසයක ජීවත්වීමට හා කටයුතු කිරීමට සිදුවෙයි. බෞද්ධයකු ලෙස ආධ්‍යාත්මික විෂය පිළිබඳවත්, ලෞකික ජීවිතයට අදාළ වන දැනුම සහ අවබෝධය වර්ධනය කරගැනීමටත් ඇප කැප  විය යුතුයි. සම්පූර්ණයෙන් ම ඔබට පරමාර්ථ සත්‍ය පිළිබඳව පුර්ණ ඤාණය උපදවා ගැනීම පමණක් ගිහිකමට ප්‍රමාණවත් වන්නේ නැත. පරමාර්ථ සත්‍ය පිළිබඳව පූර්ණ අවබෝධයක් තිබීම පැවිදි උතුමකුගේ සාර්ථකත්වයට හේතු වුවත්, ගිහියන් වන ඔබට සියයට සියයක්ම  කටයුතු කිරීමට සිදුවන්නේ පරමාර්ථ සත්‍ය සමග නොවේ. ගිහියකු වන ඔබ දවසේ තිබෙන්නා වූ වැඩ කටයුතුවලදී වැඩිපුර අවධානය යොමු කළ යුතුවන්නේ සම්මුති ...

  අනෙකාගේ ජයග්‍රහණය, අනෙකාගේ සාර්ථකත්වය දරාගැනීම හෙවත් උහුළාගැනීම තිබෙන නොහැකියාව ඊර්ෂ්‍යා  චෛතසිකය බව අප අවබෝධ කරගත යුතුය. ද්වේෂය, පස්යාසය, තරහව යන ගැටෙන සුළු මානසික තත්වය ඊර්ෂව තුළ සැගවී පවතී. සෝමනස්ස සහගත සිතක් තුළ ඊර්ෂ්‍යාව හට නොගන්නා අතර එය ද්වේෂ මූලික සිතක් තුළ ගොඩනැගෙයි. ඊර්ෂ්‍යාව විසින් අප තුළ අලුත් චෛතසික ධර්මයන් උපදවනු ලබයි. අනෙකාගේ සම්පත්, අනෙකාගේ දියුණුව, නොඉවසන්න පටන්ගනීම තුළ අස්ථානයේ විචිකිච්ඡාව නමැති චෛතසික තත්ත්වයන් ඇති වෙයි.  යම් තැනැත්තකු ඉතා පහසුකම් සහිත සුඛෝපභෝගී යාන වාහන, ගේදොර පාවිච්චි කරනවා දකින විට ඔහුගේ සැපත  උහුළාගැනීමට නොහැකිව වාග් ප්‍රහාර එල්ල කිරීමට පටන් ගනී. අපට පිටතින් නොපෙනුණාට ඔය තරම් දියුණු වීමට නම්, මොනවා හරි ඇතුළතින් ඇති. නැත්නම් ඔය තිබෙන තත්වයෙන් උඩට යන්න බැහැ. යනුවෙන් විචිකිච්ඡාවෙන් යුතුව ප්‍රකාශ කරයි. නැත්නම් අපටත් ඔහොම ලැබෙන්න එපායැ කෝ අපට එහෙම ලැබිල නැහැනෙ. එම ජයග්‍රහණය අපගේ මනසට උහුලාගත නොහැකි වීම එයට හේතුවයි. එම සැකය අප තුළ ගොඩනැගෙන විට, අප ඔහුට අස්ථානයේ  චෝදනා කිරීමට පටන් ගනී. ඒ තුළ ද්වේෂය ගැබ්ව පවතී. ඔහු හෝ ඇය මට...

  සිල්වත්ව ජීවත්වීමට උත්සාහ දරන අපට එම සිල්වත් බව ආරක්ෂා කර ගැනීමට නොහැකි වන ආකාරයේ චෛතසිකයන්හි බාධාවන් පවතී. ආයය විනයට හා ආර්යය ධර්මයට අනුව සංවරකමේ අර්ථය ලෙස දක්වා ඇත්තේ සාමාන්‍ය සම්මුති ලෝකය තුළ පවතින සංවරකම නොවේ. කලබලකාරි බවෙන් ඝෝෂා කිරිමෙන් තොරව, ගැටලුකාරී ස්වභාවයෙන් තොරව, සන්සුන්ව කටයුතු කිරීම කායික හා වාචසික සංවරය ලෙස සම්මුති ලෝකය අදහස් කරයි. ප්‍රාණඝාත ආදී කායික වැරැදිවලිනුත් මුසාවාදා යන වාචසිකව වැරැදිවලිනුත් සම්පූර්ණයෙන් ම ඉවත්ව එයින් මිදී ආයය ධර්මය තුළ හෙවත් ආර්යය විනය තුළ පවතින සංවරකම යි. එකී සංවරකම ගොඩනගා ගැනීමට පවතින බාධාවන් මොනවා ද? අප කෙතරම් සිල් සමාදන් වුවත් එය ආරක්ෂා කර ගැනීම අති දුෂ්කර කාර්යයක් වෙයි. පවතින බාධාවන් හඳුනාගෙන එයින් මිදී ආරක්ෂක්ෂාවීමට දරන උත්සාහවන්තකම ප්‍රමාණවත් නොවීම එයට හේතුව යි. මිනිසුන් තුළ පවතින අප්‍රමාණ තෘෂ්ණාව විසින් පුද්ගලයා  සැම අංශයකින් ම අධි පරිභෝජන රටාවකට අනුකූලව කටයුතු කිරිමට හුරුකරනු ලබයි. ඇඳුම් පැළඳුම්, ආභරණ, යාන වාහන, ගෙවල් දොරවල්, ඉඩම් කඩම් ආදී දේ තුළ අධි පරිභෝජනයට හුරුකර තිබෙන්නේ මිනිසුන් තුළ තිබෙන්නා වූ නිමාවක් නොදකින තෘෂ්ණා...

  සැකය හෙවත් විචිකිච්ඡාව නමැති මනෝභාවය පිළිබඳව අප තුළ අවබෝධයක් තිබිය යුතුයි. බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ඉගැන්වීම්වලට අනුව, සැකය හෙවත් විචිකිච්ඡාව මෝහ මූලික වූ මානසික පසුබිමක්. පළමු මාර්ගය වන සෝතාපන්න තත්වයට පත්වීමේදී පුද්ගලයකු තුළ සැකය ප්‍රහීණ වන බව ධර්මයෙහි සඳහන් වේ. සක්කායදිට්ඨිය, විචිකිච්ඡාව සහ සීලබ්බත පරාමාස යන මූලික මනෝභාවයන් තුනක් ම ප්‍රහීණ වී යයි.යම්කිසි පුද්ගලයකුගේ මනසෙහි මෝහය පවතින තාක්කල් ඔහුගේ හෝ ඇයගේ මනස තුළ සැකය හෙවත් විචිකිච්ඡාව පැවතිය හැකි බවට නිගමනය කළ හැකියි. සැකය හෙවත් විචිකිච්ඡාව සත්වයාගේ අධ්‍යාත්මික ප්‍රගමනයට බාධාකාරී වෙයි. එය පුද්ගලයාගේ ලෞකික ජයග්‍රහණවලට ද විශාල බාධකයක් බව ගෘහස්ත සමාජය මුහුණ දෙන ගැටලු කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරිමේන් අපට වටහා ගතහැකියි. ගෘහ ජීවිතය ගත කරන දෙමව්පියන්ට දූ දරුවන් පිළිබඳව, දූ දරුවන්ට දෙමාපියන් පිළිබඳව ද, බිරින්දෑවරුන්ට සැමියන් පිළිබඳව, සැමියන්ට තම බිරින්දෑවරුන් පිළිබඳව ද, අසල්වාසීන් පිළිබඳව ද, ඥාතීන් පිළිබඳව ද වරින් වර සැකය නම් වූ මනෝභාවය උපදින අයුරු වශයෙන් ඒ මත පදනම්ව ගනු ලබන තීරණ තුළින් ඔවුන්ගේ ජීවිත විශාල අධ්‍යාත්මික අර්බුදවලට භෞතික අර්බ...

  බුදුපියාණන් වහන්සේ මුණ ගැසුන ආලවක යක්ෂයා උන්වහන්සේගෙන් ඉතා ම වැදගත් ප්‍රශ්න කිහිපයක් විචාරනු ලැබූ බවට "ආලවක සූත්‍ර යේ සඳහන් වේ. ආලවක යනු, යක්ෂයෙක් ද නැතහොත් යක්ෂ ගෝත්‍රය නියෝජනය කරනු ලැබූ ඉතා ම බුද්ධිමත් පුද්ගලයෙක් ද යන්න ආලවක විචාරනු ලැබූ ප්‍රශ්න දෙස බැලීමේ දී ප්‍රශ්නාර්ථයක් ද මතු නොවනවා ම නොවේ. යම්කිසි ආකාරයක දාමරික ජීවිතයක් ඔහු ගෙවා විය හැකි වුව ද, බුද්ධිමත් අයෙකු නොවූවා නම් එවැනි ආකාරයේ ප්‍රශ්න විචාරීමක් කළ නොහැකි යි.  "කිං සුධවිද්ධං පුරිසස්ස සෙට්ඨං පුද්ගලයකුට හම්බ කළහැකි වටිනාම ධනය කුමක් ද? යන ප්‍රශ්නය ඇසීමට ආලවක යක්ෂයා කෙතරම් බුද්ධිමත් විය යුතු ද? ද්වේෂ චරිත බුද්ධ චරිත බවට පත්වන බවත්, රාග චරිතය  ශ්‍රද්ධා චරිත බවට පත්වන බවත්, මෝහ චරිත විතරක චරිත බවට  පත්වන බවත් විසුද්ධි මාර්ගයෙහි සඳහන් වෙයි. රාග චරිතයාගේ ස්වභාවය ඇලීම වැඩි වීමයි. ඇලීම වැඩි පුද්ගලයා තුනුරුවන් වෙත ඇලෙන විට එය ශ්‍රද්ධාව මිස රාගය නොවේ. බුදුරජාණන් වහන්සේ පිළිබඳව, ශ්‍රී සද්ධර්මය පිළිබඳව, උතුම් මහා සංඝ රත්නය පිළිබඳව ඇතිවන ඇලීම ශ්‍රද්ධාව යි. රාගය නොමැති පුද්ගලයන් තුළ ශ්‍රද්ධාව  නොවැඩෙයි. රාගය...